Starożytna Aleksandria - jej rozwój i upadek

Poznając swoją kulturę, szukając swoich korzeni musimy poznawać i zgłębiać wiedzę dotyczącą innych kultur. Nie można odnaleźć swojej tożsamosci bez zapoznania się z całą dostępną wiedzą. Należy pozbyć się wdruków, które zaprojektowane zostały w naszych umysłach przez ludzi, którzy chcą kontrolować całe nasze życie i zacząć spoglądać na świat zupełnie z innych horyzontów, należy przechadzać się ścieżkami wiedzy przez nas jeszcze nie zgłebionych, by móc obiektywnie spojrzeć na świat.

 Ogromne wrażenie zrobiła na mnie historia starożytnej Aleksandrii, to, co dotychczas wpajano mi w szkole okazało się taką naciąganą półprawdą, spojrzałam na pewne rzeczy z innej perspektywy i muszę przyznać, że zgłębianie wiedzy bardzo poszerza horyzonty :)


Może wiedzę i prawdę nie należy szukać tam, gdzie wskazują nam "głosiciele nauki", może należy zajrzeć tam, gdzie do tej pory skrzętnie ukrywano coś przed ludźmi, tam, gdzie przepisywano historię na "nowo"...

Aleksandria współcześnie - kadr z filmu Alexandria: The Greatest City

ALEKSANDRIA

Dzisiaj za największe miasta starożytne uważa się Ateny i Rzym a o Aleksandrii czy Kartaginie wspomina się czasami, jakby o takim małym incydencie w historii.
Bettany Hughes jednak stawia na Aleksandrię :) która przez "ponad 2300 lat znajdowała się na skrzyżowaniu wschodu i zachodu".
Dzisiaj Aleksandria uchodzi za nowoczesną metropolię tętniącą życiem, dlatego dziwnym jest, że dziś nie zauważa się tam jej antycznych śladów historii.

W Aleksandrii został pochowany Aleksander Wielki, Kleopatra uwiodła Marka Antonniusza i Cezara, w tym właśnie mieście znajdował się jeden z siedmiu cudów antyku a jednak ślady po starożytnej historii tego miasta są znikome.

W Aleksandrii łączyły się greckie, rzymskie i egipskie wpływy tworząc wspaniałą mozaikę kulturową, rozwijał się postęp naukowy, rodziły się nowe pomysły, powstawały nowe wynalazki i myśli filozoficzne.
Wyjątkowość Aleksandrii polegała na tym, że najbardziej ceniła sobie naukę i jej osiągnięcia.
 
"Jej władcy wiedzieli, że nauka jest kluczem do potęgi. Aleksandria chciała zaś stać się najpotężniejszym miastem świata, dlatego w swoich murach zamierzała zgromadzić całą jego mądrość, tak jak to sobie wyobraził jej wielki założyciel."
Aleksandrię zbudowano 2300 lat temu. W czwartym stuleciu p.n.e. złota era Aten już przygasała a Rzym był jeszcze prowincjonalną dziurą.
W małym państewku na północy Grecji urodził się Aleksander Wielki, który zmienił bieg historii.

I troszeczkę o etymologii imienia wielkiego władcy;

"Aleksander tłumaczy się jako "Odpierający Mężów", ale samo greckie ander ma takie samo znaczenie jak wedyjskie miano Indry lub słowiańskiego Jaryły i oznacza siłę, moc marsowego boga burzy. Aleksander to po prostu "Przeciwnik Marsa", jak gwiazda Antares - "Rywal Aresa", w gwiazdozbiorze Skorpiona. W mitach greckich imię "Aleksandra" nosił Parys. Ten sam, który zatrutą strzałą (jak skorpion żądłem) zabił Achillesa, a drogę powrotu do Troi zdobył zwyciężając w zawodach organizowanych przez króla Priama - podobnie jak Lestek II u Kadłubka. A do tego, gdy jako dziecko przebywał na wygnaniu w lesie, miał zostać wykarmiony przez niedźwiedzicę.
W jezyku słowiańskim imię to brzmiałoby Nieulegający Męzom, Jary Mąż - a więc Nieuległy - czyli - Oleg Jar, jary - silny, siłacz albo Jarmuż - jary mąż" - źródło "Mitologia Słowian Księga Ruty" Czesław Białczyński, przypis 55 str.620.

kadr z filmu Alexandria: The Greatest City

Aleksander III- władca Macedonii zjednoczył Grecję, pokonał Persów i stworzył imperium od północnej Grecji, przez bliski wschód po północną Afrykę.


W tamtych czasach Grecy uważali, ze co nie jest greckie, to jest barbarzyńskie, ale dokonania Egipcjan jednak doceniali.
Starożytny Egipt- cztery tysiąclecia kultury,  królestwo Faraonów, gigantyczne budowle.  W IV wieku p.n.e.
Aleksander nie oparł się pokusie podboju tak pięknego i bogatego Egiptu i w 332 roku p.n.e. najechał go i pokonał Persów, którzy rządzili tam od dwu stuleci.
Następnie Aleksander swoim sprytem zdobył serca wymagających Egipcjan, których kultura i religia kształtowała się przez trzy tys. lat.

 Był tam czczony jako król a nawet jak prawdziwy żyjący bóg. Jednak podbój Egiptu nie wystarczał Aleksandrowi, chciał czegoś więcej, zapragnął założyć miasto, które będzie nosiło jego imię i by było ulokowane tak, jakby spoglądało ku rodzinnej Macedonii.
"Aleksander wybudował prawie 1,5 kilometrową groblę i  wydłużył cypel tworząc tam port, który stał się największym i najbardziej ruchliwym portem świata."
 
Aleksandrię zbudowano od zera, nadając jej specyficzny kształt wykorzystując przy tym doświadczenie greckich budowniczych, łącząc największe dokonania greckiej i egipskiej cywilizacji stworzył największy i najbogatszy port na świecie.

Aleksandria kwitła, władcy tego miasta płonęli rządzą wiedzy i w ich zamiarze było stworzenie miasta, które by było "intelektualnym zapleczem świata". I taka była Aleksandria

 Wspaniałe miasto, wielokulturowe, miasto w którym zgromadzona była ogromna wiedza, miejsce, gdzie spotykali się nauczyciele i filozofowie,miejsce, gdzie rodziły się nieprzeciętne pomysły, wynalazki, wzniosłe myśli, to tu szukano drogi do gwiazd, to miejsce, gdzie czerpano garściami wiedzę różnych kultur i tradycji przyczyniając się do niezwykłego postępu i tworząc zarys przyszłości.

W Aleksandrii stworzono środowisko, gdzie naukowcy mogli spotykać się i wymieniać myślami zgłębiając przy tym tajniki wszechświata. Wiedza nie była zamknięta w murach, ( jak czyniono potem), tylko była otwarta dla wszystkich.

BIBLIOTEKI ALEKSANDRYJSKIE

W tych miejscach zgromadzone było każde dzieło literackie, każda kronika, każdy traktat naukowy, matematyka, fizyka, astronomia, medycyna, teksty z całego świata napisane po grecku, łacinie, hebrajsku, arabsku, wszystkie dzieła świata zgromadzone było w Bibliotece Aleksandryjskiej i to przed wynalazkiem druku, niesamowita skala przedsięwzięcia.
To właśnie w tym miejscu po raz pierwszy przetłumaczono hebrajską biblię na grekę.
 
Znajomość różnych kultur i religii zapewniała władzę.

 Teksty zapisywano ręcznie na papirusie, więc niektóre zwoje mogły być jedyną zapisaną kopią na świecie. Szacuje się, że  biblioteka mogła zawierać pół miliona zwojów.
Dosłownie Aleksandryjczycy dokonywali rewolucji w nauce.
Dziś większość zachowanych skrawków papirusów znajduje się w Oxfordzie.

 Miasto Aleksandria to był skarbiec wiedzy a wiedza daje władzę, którą zapragnęli ludzie głoszący "nową religię"- chrześcijaństwo. Biblioteki Aleksandrii przepadły, zachował się tylko 1% zbiorów (szlag!)

W IV w. n.e. Aleksandria przyciągała nie tylko filozofów, naukowców, ludzi z głodem wiedzy, ale również przedstawicieli "nowej religii" głoszących swoje "nauki".
Początkowo poganie i chrześcijanie jakoś koegzystowali ze sobą, wśród wielu nurtów filozoficznych potrafili pogodzić swoje ideologie, przekonania, ale nadszedł czas, kiedy chrześcijanie zapragnęli czegoś więcej, władzy, nie duchowej, lecz tej doczesnej (dzisiaj chrześcijaństwo walczy o władzę duchową równie zaciekle jak i o doczesną).
Tolerancja i pobożność przegrała z polityką a ja uważam, że "nauki"chrześcijan zawsze były polityką dążącą do władzy nad ludzkimi umysłami i nad ich majątkami, polityką ze wskazówkami jak tą władzę osiągnąć. Takie wnioski można bardzo szybko wysnuć zgłębiając historię chrześcijaństwa od jej początków do czasów współczesnych - ciągle głowy kościoła knują, manipulują i zmieniają doktryny tak, by ludzie lgnęli do nich jak pszczoły do ula, uwiedli ludzi "zbawieniem", oszukują "odpustami", a dziś zaplątali się we własną sieć kłamstw i nie potrafią z tego wyjść. Chrześcijaństwo nigdy nie było spójne i jednolite, zawsze było pełne podziałów i sprzeczności, pełne kłamstw, zbrodni i urojeń, zupełnie jak starożytni Rzymianie ;)

Zniszczenie Biblioteki Aleksandryjskiej, skarbnicy wiedzy, to "zatrzymanie biegu cywilizacji", ogromny krok wstecz dla ludzkości, tragiczne w skutkach wydarzenie dla miasta, dla bibliotek i dla ludzi . Wiedza przegrała z religią, fanatyzmem i ciemnotą.

Hypatia

Hypatia

"Hypatia z Aleksandrii (gr. ??????, ok. 355/370–415) – aleksandryjska filozofka neoplatońska i matematyczka.
Hypatii udało się osiągnąć tak wysoki stopień wykształcenia, że przewyższyła współczesnych sobie filozofów, stała się kontynuatorką wznowionej przez Plotyna filozofii platońskiej i potrafiła wykładać na prośbę zainteresowanych wszelkie, jakie by nie były, doktryny filozoficzne. Dlatego też garnęli się do niej zewsząd ci, którzy chcieli się poświęcić nauce filozofii. Ze względu na zmuszającą do szacunku szczerość i swobodę wypowiedzi, którą zapewniło jej posiadane wykształcenie, umiała mądrze występować także i wobec przedstawicieli władzy, i nie potrzebowała się wstydzić, kiedy się pojawiła wśród mężów; wszyscy nie tylko szanowali ją dla nieprzeciętnej roztropności; ale nawet czuli się onieśmieleni. Otóż tym razem przeciwko niej uzbroiła się zawiść. Ponieważ bowiem dość często spotykała się z Orestesem, fakt ten skłonił ludzi ze sfer kościelnych do wysunięcia oszczerczego oskarżenia, że to właśnie ona stoi na zawadzie i sprzeciwia się nawiązaniu przyjaznych stosunków pomiędzy Orestesem a biskupem Cyrylem. Tak więc ludzie porywczego usposobienia, którym przewodzi niejaki Piotr, lektor [czyli duchowny czytający Ewangelię podczas nabożeństwa], umówiwszy się między sobą upatrzyli moment, kiedy owa niewiasta wracała skądś do domu, i wyrzuciwszy ją z lektyki, zawlekli pod kościół zwany Cezarejon; tu zdarłszy z niej szaty zabili ją odłamkami skorup. Następnie rozszarpawszy ciało na sztuki poznosili poszczególne części na miejsce zwane Kinaron i spalili w ogniu.

    Autor: Sokrates Scholastyk, Historia Kościoła, przeł.S.J. Kazikowski, księga VII, rozdz. 15."


                                                                ASTROLABIUM

Miłośniczka mądrości, posiadała niezwykłą wiedzę, wychowana w greckiej tradycji, Hypatia swoje naukowe odkrycia przekładała na język praktyki, na przykład wykorzystując swoją wiedzę matematyczną udoskonaliła urządzenie (taki ipad tamtych czasów) zwane astrolabium - dosłownie "chwytacz gwiazd".
Astrolabium pozwala wyznaczyć porę dnia, zmierzyć wysokość szczytów górskich, szerokość rzek, to niesamowite, że tyle wieków temu potrafili udoskonalić funkcjonowanie świata, zgłębianie wiedzy i rozwój niesamowicie parło do przodu.

Aleksandryjczycy cenili sobie bardzo naukę, wszelaką wiedzę z różnych zakamarków świata, analizowali, doceniali różnorodność kultur, cywilizacji, okazuje się, że zwiodłaich ich ta jedna "kultura", nowa, podstępna, zbrodnicza, która potem rozpleniła się po całym świecie.

Hypatia nie była przeciwniczką chrześcijaństwa i nawet niektórzy jej uczniowie wyznawali tę religię, natomiast kłopoty Hypatii zaczęły się kiedy patriarchą miasta został bezwzględny Cyryl, pragnący władzy absolutnej - duchowej i politycznej, nie zamierzał dzielić się władzą z poganami. 
Posągi w Caesareum pozbawiono głów,  w miejsce statuy bóstwa stanął duży krzyż - "Tak właśnie ludzie z pokroju Cyryla zmieniali świat. Cyryl pragnął władzy nie tylko duchowej, chciał wszystko kontrolować, zaprowadzić teokrację. Hypatia była wykształconą i bogatą poganką, w jego języku - czarownicą." - Justin Pollard, archeolog, historyk, konsultant do filmu "Agora"
 
Hypatia i jej podobni zaufali chrześcijanom, bo instynkt podpowiadał im, że ludziom się ufa, ale zabrakło im wiedzy na temat "nowej religii" i ta niewiedza doprowadziła ich do śmierci.

"Cyryl jako przywódca chrześcijan umiejętnie podburzał lud, rozpowszechniał propagandę o szkodliwości wynalazku Hypatii do badan astronomicznych, mówił, że astrolabium jest bezbożne i grzeszne, że są to czary..."Rządny krwi tłum rzucił się w poszukiwaniu Hypatii, schwytali ją, gdy wracała do domu. Wywlekli ją z powozu i zdarli z niej ubrania. Dla dobrze urodzonej i wykształconej  kobiety, to musiało być potworne upokorzenie a było tylko gorzej...Zaciągneli ją do Cesareum, pogańskiej świątyni niedawno zamienionej na kościół, po drodze zbierali wszystko, co wpadło im w ręce i zaczęli ją kamienować.
Kiedy zobaczyli, że nie żyje, dosłownie rozerwali ciało na strzępy, które wynieśli na obrzeża miasta i spalili na stosie. Tak właśnie zabijano czarownice." -  Bettany Hughes
Chrześcijanie zniszczyli najwspanialsze pomniki miasta, zniszczyli biblioteki, które były skarbnicą wiedzy którym Aleksandria przez 7 stuleci zawdzięczała wielkość.

Kadr z filmu Agora

"Jeżeli ktoś nie potrafi zrozumieć kultury innej cywilizacji, to za wszelką cenę będzie starał się ją zniszczyć.
Gdyby Aleksander Wielki dożył czasów, kiedy to Rzym odważył się runąć na jego ziemię, zniszczyć jego ukochane miasto-Aleksandrię, to słowo "rzym" występowałoby w encyklopedii pod wyrażeniem "cywilizacji zaginionych" - Masław znad Warty.

 Chrześcijanie niszcząc Bibliotekę Aleksandryjską zniszcyli tym samym serce starożytnej Aleksandrii.

"Zachowało się kilka smutnych linijek skreślonych przez poganina, który błąkał się ulicami Aleksandrii patrząc na upadek swojego świata: Czy to prawda, że my Grecy umarliśmy? Tylko z pozoru wydajemy się żywi, wyobrażamy sobie, że sen jest życiem  a może właśnie żyjemy a samo życie umarło.......?"    -Bettany Hughes

I tak marzenia Aleksandra Wielkiego legły w gruzach, jego ukochane miasto Aleksandria, umarło.
Po stuleciach rzezi zaledwie 1% z aleksandryjskich zbiorów przetrwał do naszych czasów.



Starożytna Aleksandria zniknęła z powierzchni ziemi, ale czy coś po niej zostało? Czy duch starożytnej Aleksandrii żyje nadal? Czy upadek starożytnej Aleksandrii to upadek pewnej epoki?

Nie wolno nam pogrzebać pamięci o Aleksandrii, o Hypatii i o tym, co wydarzyło się w tym niezwykłym miejscu. Historia to ciąg wydarzeń niosących za sobą skutki, dlatego nie skupiajmy się tylko na jednym miejscu, na jednym wybranym fragmencie nauki, tylko zgłębiajmy wiedzę wszelaką dla nas samych, dla pamięci o przeszłości i dla formy przyszłości, która nabiera zarysu właśnie  teraz.


Na podstawie "Alexandria: The Greatest City" - presented by Bettany Hughes, http://www.bettanyhughes.co.uk/