Reakcja Pogańska

Reakcja pogańska


Powrót Kazimierza I Odnowiciela do Polski, obraz Wojciecha Gersona
Mieszko II Lambert
Jarosław I MądryReakcja pogańska – historyczna nazwa serii wydarzeń w monarchii wczesnopiastowskiej w latach 30. XI wieku, których kulminacją był w 1037 wybuch powstania skierowanego przeciwko wzrostowi powinności prawa książęcego i wprowadzaniu chrześcijaństwa. Z nielicznych zapisów kronikarskich wnioskować można, że powstanie zostało wywołane zarówno ze względów religijnych, jak i z powodów ekonomicznych.

Umacnianie się władzy Bolesława Chrobrego, jego liczne wyprawy i decyzje administracyjne sprawiły, że poddani zmuszeni zostali znosić znaczne obciążenia. Mieszko II, zbierając owoce polityki swego ojca, kontynuował jego sposób sprawowania władzy. Daniny i reformy podatkowe mogły być kojarzone zarówno z polityką Piastów, jak i z rozbudową i ugruntowywaniem struktur Kościoła.

Reakcja pogańska zyskała na sojuszu Mieszka II z Lucicami (poganami zamieszkującymi Połabie) przeciw cesarzowi niemieckiemu Konradowi II. Pozwoliło to odeprzeć atak Konrada II w 1029, a nawet przeprowadzić zwycięski atak odwetowy w 1030 na Saksonię. Spowodowało to krytykę Mieszka w ośrodkach cesarskich i nazwanie go pseudochrześcijaninem. W 1031 r., gdy na zachodniej granicy Mieszko II bronił się przed kolejną wyprawą Konrada II, na tereny wschodnie wkroczyli w imieniu Bezpryma (przypuszczalnie sprzyjającego lub nie potrafiącego przeciwdziałać reakcji pogańskiej) książęta ruscy – Jarosław Mądry i Mścisław. W 1032 roku Mieszko II złożył Konradowi II hołd w Merseburgu, zacieśniając związki Polski z chrześcijańskim cesarstwem.

Za panowania rywalizującego z Mieszkiem II Bezpryma bunt rozszerzył się na znaczne połacie kraju i objął prawdopodobnie sporą część chłopstwa, wrogo nastawioną do nowych porządków oraz świeckich i duchownych możnowładców. Jego największe nasilenie odnotowano w Wielkopolsce, gdzie zniszczeniu uległy m.in. kościoły w Gnieźnie, Poznaniu i Lednicy. Także na Śląsku, gdzie chrześcijańskie rządy nie okrzepły jeszcze po wojnie Chrobrego z Henrykiem II, nawrót pogaństwa w latach 1034–1037 zniszczył mozolnie budowaną dopiero organizację kościelną, rujnując stolice biskupie, świątynie i klasztory (możliwe, że mianowany w 1000 roku pierwszy biskup wrocławski Johannes (Jan) nigdy nie objął realnie swojego biskupstwa). Upadku władzy kościelnej nad zbuntowanymi poddanymi dopełnił najazd Brzetysława I czeskiego z 1038 na osłabioną i pogrążoną w reakcji pogańskiej Wielkopolskę. Na Mazowszu były cześnik Mieszka II – Miecław (Masław) ogłosił się księciem i wystąpił zbrojnie przeciw Piastom zawierając wcześniej przymierze z pogańskim Pomorzem.

Powstanie zostało ostatecznie zdławione w latach 40. XI wieku przez Kazimierza Odnowiciela przy pomocy rycerzy cesarza niemieckiego. W 1047 Mazowszanie pokonani zostali w serii ostatnich potyczek zbrojnych, w których zginął Miecław. Po wygranym konflikcie przystąpiono do wzmożonego zwalczania pogańskich ośrodków i kultów, niszczenia nowo powstałych pogańskich świątyń i posągów oraz rozbudowy administracji kościelnej i odbudowy zniszczonych lub porzuconych kościołów.

 Ważniejsze daty  [edytuj]
1029 – Mieszko II po zawarciu sojuszu z Lucicami (poganami zamieszkującymi Połabie) odparł atak króla niemieckiego Konrada II.
1030 – najazd odwetowy Mieszka II na Saksonię za atak Konrada II dokonany w 1029 r.
1032 – Mieszko II składa hołd cesarzowi Konradowi II.
1034 – początek buntu wywołany przez tzw. reakcję pogańską, który rozszerzył się na cały kraj i objął także wrogo zazwyczaj nastawione do nowej religii chłopstwo. Okres ten uznaje się za początek nawrotu do pogaństwa.
1034–1038 – zburzenie katedry wrocławskiej.
1037 – powstanie ludowe będące następstwem niezadowolenia społecznego skierowanego przeciwko duchowieństwu i możnym.
1038 – bunt ludowy w Wielkopolsce.
1039 – Kazimierz Odnowiciel przeniósł stolicę Polski z Wielkopolski do Krakowa.
1047 – Mazowszanie pokonani zostają w serii ostatnich potyczek zbrojnych, w których ginie Miecław
1051 – odnowienie biskupstwa we Wrocławiu przez biskupa Hieronima, odbudowa katedry.
Bibliografia:

Gerard Labuda Początki państwa polskiego, red. Feliks Kiryk, DNP, 2002 Warszawa, ISBN 83-89136-48-1
 z wikipedii