„Symbolu nie należy mylić ze znakiem, ponieważ nie jest on konwencjonalny i intelektualny, ale odwołanie wrażliwej wyobraźni do duchowości, którą sugeruje bez oznaczania go”
- Anne Souriau, Słownictwo estetyk
- W Starym Testamencie tęcza jest symbolem przymierza pomiędzy Bogiem i człowiekiem, jest obietnicą złożoną przez Boga Jahwe Noemu, że Ziemi nie nawiedzi już więcej wielka powódź (Stary Testament, Rdz 9,13)[42]. Tęcza stała się nawet symbolem ruchu w judaizmie, zwanego B'nei Noah. Członkami B’nei Noah są nie-żydzi, którzy kontynuują drogę wielkiego przodka, jakim był Noe. Ruch ten ma korzenie w tradycji żydowskiej, a szczególnie w Talmudzie[43]. Jest także wymieniona w Mądrości Syracha jako jeden z przejawów stworzenia, które domaga się oddawania Bogu czci (Syr 43,11-13).
- W Nowym Testamencie tęcza pojawia się w Ap 4: A Zasiadający był podobny z wyglądu do jaspisu i do krwawnika, a tęcza dokoła tronu – podobna z wyglądu do szmaragdu[44] oraz Ap 10: I ujrzałem innego potężnego anioła, zstępującego z nieba, obleczonego w obłok, tęcza była nad jego głową, a oblicze jego było jak słońce, a nogi jego jak słupy ogniste[45]." za:Wikipedia
- W mitologii greckiej tęcza była utożsamiana z drogą, jaką pokonywała posłanka Iris pomiędzy Ziemią i Niebem[41]. W mitologii chińskiej tęcza była szczeliną w niebie zamkniętą za pomocą kamieni i pięciu (lub siedmiu) kolorów przez boginię Nüwa. W mitologii hinduskiej tęczę nazywano Indradhanush, co oznaczało łuk Indry, boga błyskawic i grzmotów. W mitologii skandynawskiej używano nazwy Bifröst – był to most łączący światy Ásgard (bogów) i Midgard (ludzi). Irlandzki leprechaun chował garnek złota na końcu tęczy – czyli w miejscu niedostępnym dla żadnego człowieka (ponieważ tęcza nie występuje w konkretnym miejscu, a jej pojawienie zależy od pozycji samego obserwatora).
- Według mitologii Aborygenów, świat narodził się z „tęczowego węża”[46], natomiast w słowiańskiej, płanetnikiem mógł zostać człowiek wciągnięty do nieba przez tęczę[47].
- Za:Wikipedia
Płanetnik (inne nazwy: chmurnik, obłocznik[1]) – postać z wierzeń słowiańskich, demoniczna lub półdemoniczna istota uosabiająca zjawiska atmosferyczne.
Wierzono, że płanetnicy kierują chmurami, zsyłają burzę i grad[1]. Nazwa „płanetnik” pochodzi od łacińskiego słowa planeta i jest stosunkowo młoda[2], w przeciwieństwie do prawdopodobnie oryginalnych form rodzimych „chmurnik” i „obłocznik”[3]. Na południowej Słowiańszczyźnie w wyniku nałożenia się funkcji doszło do utożsamienia płanetników (zwanych tam zduhaczami) ze żmijami[2][1].
Płanetnikami zostawały dusze zmarłych nagłą śmiercią i samobójców (głównie wisielców i topielców)[3]. Wyobrażano ich sobie jako wysokich starców w szerokich kapeluszach bądź jako małe stworki[4]. Z Płanetnikami utożsamiano w większości gazdów karpackich i podhalańskich, którzy pełnili funkcje lokalnych uzdrowicieli parających znachorstwem. Płanetnik był „bocorem” – pierwowzorem słowiańskiego „szamana”, który odstręczał wiejskie chałupy od upiorów i złośliwych duchów. Wierzono, że dusze zmarłych śmiercią samobójczą Płanetników powracały do świata żywych jako zduhacze. Z kolei, ciała takich pozostawały związane przekleństwem pod postacią żmija, do czasu wypełnienia się losu Płanetnika, który jako samobójca aspirował, by powrócić zza grobu i ponownie stawić czoła upiorom.
Zależnie od okoliczności, płanetnicy mogli być ludziom przychylni albo wrodzy[4]. Ich przychylność można było zyskać rzucając mąkę na wiatr lub do ognia[3]. Przychylni płanetnicy zstępowali na ziemię i ostrzegali ludzi przed burzą oraz chronili przed suszą[3].
Płanetnikami byli również wybrani mężczyźni obdarzeni mocą kontrolowania pogody. Tuż przed burzą byli oni wciągani przez niebo[3] (względnie przez tęczę[1]) i toczyli w powietrzu walkę ze smokami powietrznymi symbolizującymi chmury burzowe i gradowe, względnie wychodzili na pole i odpędzali burzę magicznymi zaklęciami[4].
Mianem płanetników określano też ludzi przepowiadających jak również kontrolujących pogodę[3].
Postać płanetnika była często wspominana w literaturze okresu Młodej Polski, np. w Powieści o Płanetniku Antoniego Langego czy w Płanetnikach Władysława Orkana; także w twórczości Bolesława Leśmiana, np. w utworze Strój (z tomu Łąka). Bohater opowieści Syn boginki Adolfa Dygasińskiego także staje się płanetnikiem.
O tęczy również napisał Antoni Kucharczyk:
- Po długiej niepogodzie zajaśniało słońce,
- Na niebie zachmurzonym, na kształt pół-obręczy
- Zajaśniał łuk świetlany siedmiobarwnej tęczy,
- Piją zbyteczne wody obydwa jej końce.
- [...]
Tęcza Finiana (tytuł oryginalny Finian’s Rainbow) – amerykański musical z 1968 roku w reżyserii Francisa Forda Coppoli.
Tęcza występuje również w wielu utworach literatury międzynarodowej – należy tutaj wymienić takich twórców jak: Virginia Woolf, William Wordsworth, John Keats, Richard Dawkins czy David Herbert Lawrence.
Tęcza w sztukach plastycznych
W ikonografii tęcza jest motywem pojawiającym się (za tekstem Apokalipsy) w scenach Sądu Ostatecznego, np. w dziełach Hansa Memlinga, Rogiera van der Weyden, Hieronymusa Boscha, Giotta. Oznacza tron, na którym zasiada Jezus w czasie paruzji. Podobnie ukazany jest Chrystus na przedstawieniach w typie Maiestas Domini, znanych od wczesnego średniowiecza, przedstawiających chwałę tronującego Chrystusa.
Nazwa Tęcza
- Tęcza – wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie opatowskim, w gminie Iwaniska,
- Tęcza – czasopismo kulturalno-społeczne, wydawane w latach 1927–1939 w Poznaniu przez Wydawnictwo Tęczy.
- /Za: Wikipedia /
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz